Cerpen Bahasa Madura Fendi Chovi: “Abantal Omba’ Sagara”
SASTRA, DIMADURA – Oreng-oreng akompol e romana. Se lalake’ akompol e lowar sambi ngenom kobi anga’. Badha se toju’ e korse, badha se dhar-sandharan neng e lencak. Se bine’an, padha toju’ atempo, ngonjur e palemperra sambi akandha sakanca’an.
Baja laggu jareya, Sahmar esapot bannya’ oreng. Molae tan-taretanna dibi’, bala tatangga, kantos kanca jurungnga. Sahmar esengnga’ pare tempo entara mangkat ajurung ka tase’ mor lao’.
“Neserra ka Sahmar, bula ta’ mangga ngabassagi paserrona. Mandha’a sake’na,” saodda Jumadi, akandha kabadha’anna Sahmar se gi’ ta’ ngenneng epajaga. Leca’ agentang. Tedhung asapo’ sarong.
“Banne gun sake’, ganeko berteng ban daddi ta’ nyamanna ka badan,” nyaot Hatib, ajawab Jumadi.
“Sanonto juko’-juko’ e tase’ ce’ bannya’na. Tatangga dhulumanna, ollena dala agintalan. Sakeng iya jareya, sanonto angen nembara’ ce’ tandhessa, ce’ gasek matasellem sampanna oreng ajurung,” Hatib mokka’ careta.
“Enggi, bula keng gi’ ta’ ngenneng se alakowa. Sabab sampanna jaragan seggut kandhas, badha se kodu eyobai,” oca’na Jumadi. Aba’na arassa eman ta’ duli bisa noro’ alako ka tase’.
“Ba, dika mon terro alakowa maddha noro’ bula. Nyanduk ka’-lakka’ saare dhuare,” ca’na Hatib ka Jumadi, ngajak alako. Kabendherran jaraganna buto pondu amarga panglakona dibi’ badha se sake’.
Sahmar aserrowan e attas teker rakara. Badanna panas. Oreng-oreng noro’ neser. Sahmar andhi’ bannya’ tanggungan kaangguy nyokobi sabarundhut sana’-barajana.
“Dina, engko’ moleya ya, Mar. Ba’na mandar lekkasa nyaman,” oca’na Jumadi, sabelunna mole ban amet ka oreng-oreng. Binena Sahmar mator sakalangkong dha’ ka reng-oreng se entar nyapot lakena.
***
Saellana reng-oreng padha mole, robiyana Sahmar toju’ atempo e seddi’na, ngosap sokona ban neggu’ tanangnga se kacer. Sarongnga se ngalosot, epateppa’ nyoppre lakena ta’ kacelleban.
Sahmar tedhung ngonjur olo bara’ sambi aserrowan nagenne ngaronyo e garigi’ sokona. Binena ngosap bettesa ta’ bu-ambu. Sahmar gi’ aserrowan ngadhudhu sajan santa’.
Sar-asar maba, oreng-oreng abiliran adhatengngaan pole entar ka bengkona Sahmar, tamasok jaraganna dibi’.
“Manabi gi’ ta’ arassa nyaman, maddha sambi ka dhukon Japa, sopaja eparenge tamba panangko kaangguy lekkas baras,” oca’na Mahwi, jaraganna, sambi ngosap buggigga Sahmar.
“Bunten, ka’dhinto ampon para’ nyamana,” saodda binena, sambi acareta ja’ gella’, lakena lakar aserrowan sake’ sabadan.
“Bula akanca majang ban lakena dika abit onggu. Rassana gi’ aba’ padha ngodha tor ora’na badan padha kowadda. Alajar ka polo-polo jau san-kassannagi,” Mahwi atotoran.
Molae gi’ ngodha, Sahmar lakar jat lebur ajurung. Bila badha kabar juko’ ekenneng, biyasana jaraganna duli akabar ka Sahmar, ngajak ajaring juko’.
Salaenna ajurung, Sahmar seggut noro’ nompo majang ka polo-polo se alenglenge Kabupaten Songennep. Dhari polo se paleng semma’ kantos se paleng jau, Sahmar seggut noro’, ta’ ketter sakale ka badhana omba’ se agulung.
Kantos teba settong bakto, Sahmar noro’ ajurung ka Polo Masalembu, polo se ce’ jauna dhari daradan Songennep, kodu ejalane sa’are samalem saengga tanduk ka kennengan gapaneka.
Saamponna abit ngenep akelem e tase’ Masalembu, Sahmar abali ngeba asel talebat raja. Ollena majang ontong parana.
Parjalanan alako ka polo-polo seggut matapencot atena. Dhimen, aba’na para’ tapencoda ka babine’ paraban raddin neng e polo. Asabab paraban gapaneka andhi’ kole’ pote ngamennyor, pajalanna lebur meltas manjalin, tengka gulina alos akantha bidadari. Robana ce’ esakka, seddha’ manes di-kadiya ngabas ngombarra bulan pornama. Nangeng reng towa dhuwa’na ta’ poron tor ta’ kengeng esambi alabala kalowar polo.
Pajat kalonta, polo-polo kasebbut menangka kennenganna juko’ tase’ se argana rang-larang, babine’anna din-raddin. Ta’ jamburungan se lako daddi caretana reng tokang jurung sa’amponna abali ka darat.
Ampon polowan taon Sahmar noro’ alajar ka Polo, kantos badha settong kadaddiyan, aba’na para’ nedda’a Juko’ Neppo se macambur ka bato. Ontong, aba’na salamet, nangeng kancana ta’ asangaja tagenja taker lep-taselep e penggirra tase’. Nyabana ta’ katolong, aba’na seda sa’ellana bubar ka darat.
Sabban alajar ka polo, Sahmar bajjra terros tor kapareng rajeke samporna. Parjalananna eparenge salamet dhari omba’ se gasek morak paraona oreng alajar. Salamet dhari angen raja se manyellem sampan.
Ampon bannya’ kadaddiyan, aba’na epasalamet katebanan musiba. Ta’ kalero, kancana nyebbut Sahmar andhi’ Jimat Sakte.
**
Tantona oreng-oreng padha takerjat, ngedhing Sahmar esengnga’ pare. Tan-taretanna dibi’ sareng tatanggana aromasa ta’ parcaja. Molae dhimen, Sahmar kalonta teggu dhari nga’-sengnga’na sadaja keban.
Polowan taon Sahmar nyandha’ rajeke dhari tana paseser. Tadha’ kabar aba’na esengnga’ macemma keban se badha e tase’. Gapaneka jugan, rajekkena kabilang ce’ banjurra kantos eparenge kellar maddek roma, masakola na’-potona. Sadajana ekaolle dhari mapolong obang ollena ajurung.
Jaman aoba, bannya’ oreng-oreng e disana ngalle dhari majang ka ajaga toko e Jakarta. Alako ka Jakarta, esebbut jalanna kabajjraan, ollena raja. Sahmar tapencot. Aba’na ngoddi ka Jakarta. Nyatana, kalakowan kasebbut ta’ ngontongngagi, Sahmar gasek etepo, esangaja oreng. Saenggana aba’na ta’ bajjra akadi majang. Sahmar mole ngeba otang kantos tokona ejuwal.
Pan-barampan are abidda, Sahmar ta’ alako sajjegga abali dhari Jakarta. Otangnga sajan apo’-tompo’, sabagiyan parabut romana ejuwal epagadi.
Kabadha’an aba’na kapeyarsa nespa, sadaja se korang nyennengngagi ekarassa teba ka Sahmar, odhi’na sang-tasangsang nyare panjer majar otangnga. Sahmar aserrowan kasta, aba’na ajanji ta’ kera abali ka Jakarta.
“Baramma mon dika noro’ bula alako majang pole,” saodda jaraganna, ngeding Sahmar ta’ abaliya pole ka Jakarta.
“Sanonto bula ta’ ajanjiya. Bula gi’ ta’ mekkera pa-napa. Odhi’na bula gi’ sal-sal,” saodda ka jaraganna se lamba’.
“Enggi, ca’na dika pon. Bila arassa tennang atena enggal duli abala. Edhantosa kabarra,” saodda, sambi matotok kobina.
Sahmar mangkat alako jurung akadi sabellunna. Sapa nyana, aba’na ketebanan mosiba. Esengnga’ Pare. Taseyarra kabar ka’dhinto, bannya’ oreng lir-biliran nyapot Sahmar.
“Dika baras, Mar. Baramma ma’ bisa esengnga’ pare. Pola kajunelanna ta’ eocol pole,” gellarra Dahnan, e bakto nyapot aba’na se gi’ paggun tedhung e attas kasor rakara.
Dahnan dhapa’ baja asar maba. Sabab, aba’na gi’ buru dhateng alako.
“Iya, ta’ arapa. Paleng la dhapa’ ka apessa tang aba’,” Saodda Sahmar sambi acareta ja’ aba’na mangkat tadha’ pekkeran bakal esengnga’ Pare.
“Iya, jareya gi’ pojur, ba’na gi’ salamet. Samenggu sebellunna, badha sampan talebbu. Jarmoddina se noro’ kantos sateya gi’ ta’ etemmo,” ca’na Dahlan, acareta.
“Enggi, Bula ngedhing keya kabar ganeko,” sambidda Sahmar ka Dahlan.
“Kantos sanonto gi’ bannya’ sampan-sampan se laen noro’ nyare ka tengnga tase’. Tape gi’ paggun ta’ etemmo jasadda,” saodda Dahlan.
Pole angen ce’ tandhessa onggu. Rassana mon aba’ ta’ ngastete toju’ dha-dhadha, ngalto’ keya ekebbat angen.
“Enggi, padhana ganeko pon, kabadha’an babbajana alako e tase’. Abantal omba’ sagara,” oca’na Dahnan.
Se kadhuwa adha-kandha ka bara’ ka temor bisareng tamoy-tamoy laenna. Sahmar gi’ paggun ta’ ngenneng toju’.
“Dika mandar lekkasa baras, gi. Sopaja bisa ajurung pole. Polana sanonto bannya’ juko’, ba’ari’ tatangga ngeba mole juko’ dala agintalan,” ca’na Dahnan, sambi apamedan.
Sahmar ker-pekkeran ka oca’na Dahnan. E bakto juko’ bannya’, argana larang, aba’na ta’ ngenneng alako amarga ecapo’ mosiba se ta’ eka-sangka.
“Pareng aba’ rassa teggen tor sabbar, Guste. Malar-moga mosiba ka’dhinto daddiya jalan tabukka’na rajekke abdi dalem sabarundhut. Amiin!” Sahmar aparnyo’onan dhalem atena.***
NB: Cerpen di atas, yang dalam bahasa Madura disebut carpan (carèta panḍâ’), ditulis dengan ejaan hasil sarasehan 1973.
Fendi Chovi, babar e Songennep. Lebur nganggit careta. Pan-saponapan ongkas serradanna terbi’ daddi buku, ngombar e media ceta’ tor online. Eyatore akanca lebat sosial media Instagramma: @fendi.chovi