TARÈKA DIMADURA – Ce’ bungana. Ce’ sennengnga. Ce’ bangedda pangaleburra salerana dha’ rarenggan kabudhajan, basa, tengka tor sejarah se kadaddiyan neng e tana Madura—kaedanna sareng kadaddiyan se tapongkor neng e tana Jaba, Mataram kona tor Singasari terros ka Majapaet kantos alengka ka Madura.
Salerana ampon nyerrat pan-saponapan gancaran tor gaguridan dhalem basa Malaju tor Madura neng e korran tor 19 bugu baca’an ilmiah ngengenge sejarah tor kabudhajan, otamaepon bab se badha kaedanna sareng pamarenta’an Rato Songennep kabid jaman Arya Wiraraja kantos pamarenta’an samangken.
Legga bakto are Salasa tanggal 6 Agustus 2024 baja laghu, Jurtoles dimadura.id ngoddi acabis ka dalemmepon, Tadjul Arifien R asmaepon, neng e Perum BSA (Bumi Sumekar Asri) – Jln Anggrek Blok Asoka No. 10, Kolor – Kec Kota – Sumenep, (69417).
Panyabis, nyo’ona pangaonengan kadiponapa carana panjennengngan ajar nalektek kabudhajan tor bab sejarah Madura, khusussepon sejarah monggu badhana sapederra karaton e Songennep?
Ka’angguy oneng ka terga’na sejarah neka kodu oneng ka macemma elmona, eyantarana:
- » elmo sejarah
- » arkeologi
- » geneologi
- » antropologi
- » basa na sejarah
- » toponimi
- » geografie
- » sareng salaenna ….
BACA JUGA:
Kadiponapa tarekaepon?
Menangka somber otaba ger-oger kodu lerres, eyantarana enggi paneka (etoro’ dhari se paleng kowat):
- » prasasti
- » kakawin
- » kidung
- » manuskrip
- » serat
- » sejarah mainstream
- » babad
- » Floklor (dungngeng)
Daddi atamba ka baba, atamba korang kakowadanna (lemah).
Ponapa se ekamaksod kalaban macemma ger-oger se kasebbut? Nyo’ona jarba’an ka’angguy moddha eyajari sareng para anom.
Birji’anna sapaneka:
» Prasasti, tolesan e bato/dimbaga otaba salaenna e bakto orengnga gi’ badha otaba atas parentana, daddi banget kowat ta’ kera sala pole. akantha prasasti Mula Malurung, prasasti Kudadu sareng salaenna.
» Kakawin, careta pangalem ka oreng se emaksod e baktona orengnga gi’ badha, etoles ka ripta/lontar/balaraga tarebung se sabban 70 taon sakaleyan esalen pole. akantha kakawin Desawarrnana, kakawin Sutasoma sareng salaenna.
» Kidung/tembang, aropa’agi careta se elaguwagi, akantha pakemma mamaca, akantha kidung Wijayakrama, kidung Ranggalawe sareng salaenna
» Manuskrip, tolesan kona ebakto orengnga badha otaba samarena
» Serat, careta se etoles samarena otaba orengnga ampon seda, akantha Serat Pararaton, Serat Srinatan sareng salaenna
» Sejarah mainstream, sejarah se etoles jaman samangken sareng se ahli, kalaban panalektegan, dhari somber se sahih sareng salaenna
» Babad, careta totor otaba dungngeng se etoles ban oreng lamba’, akantha babad Songennep, babat Tanah Jawi sareng salaenna
Pola kengeng abucorragi tekka’ sakone’, ponapa roseyaepon, ma’ panjennengngan ce’ sennengnga dha’ kabudhajan Madura?

Se otama oreng paneka addreng ajar, laten tor senneng makompol babacan bab kabutowanna, lebur maca, senneng alalana dha’ enggun se agandhu’ pangaonengan se ekamaksot tor lebur merengngagi caretana oreng.
Manabi nanoles buku enggi koduna nyare bennengnga pekker, jarna’na panggaliyan tor sampornana bakto nalekana englebba kabadha’an, eyantarana pokol dhuwa’ tengnga malem kantos bakto tarhem para’ seyang.
Ponapa ajunan ma’ kalonta asabak budayawan, ma’ banne sejarawan?
Manabi sejarawan paneka gun ngobasane bab sejarah bisaos, dineng budayawan paneka ampon otaba kodu ngobasane macemma elmo enggi, paneka:
- » sejarah
- » budaya
- » antropologi
- » sastra tor
- » adat pratengka se kappra
- » tor sakobengnga ….
Pramela paneka, nyoppre nambai genna’ jarna’ tor na’na’ dha’ pangaonenganna, bila ampon ngobasane macemma elmo enggapaneka.
Panotop
Saka’dhinto ollena tor-catoran sareng Budayawan Songennep, Tadjul Arifien R, Salasa 6 Agustus 2024.
Salerana aparserenan dha’ ngangodhadan e Songennep, khusussepon—manabi terro lekkasa nangko tor junel dhalem elmo budhaja tor sejarah, aba’na ta’ kengeng males amutla’, tor addreng ajar alateyan nalektegi baca’an kona se shahih, ekaettagi sareng aobana kabadha’an, kantos daddi pangaonengan kaangguy nete odhi’.
Pangaonengan se ekaolle, daddiya sango, dha’ ka aba’ dibi’. Sokkor-sokkor manabi ollena maos gella’ bisa eserrat dhalem ropa anggidan (karya), sopaja bisa daddi pangajaran dha’ ka ana’-poto.