SASTRA, DIMADURA – E baba paneka pan-saponapan conto ngengenge tembang gambu (tembhâng ghâmbu) basa Jaba se eyalle ka basa Madura tor Indonesia.
Jajarba’an ngengenge tembang gambu ka’dhinto redaksi tokel dhari pan-saponapan somber, sala-settongnga jajarba’an se epaongga sareng sala-settong ahli budhaja Madura asal Sumenep, Tadjul Arifin neng e galimpo’ WhatsApp MGMP Basa Madura Sumenep ondhak SMP.
Redaksi dimadura apangrasa parlo malanggeng literasi sastra basa Madura ka’dhinto sopaja bisa emaos otamaepon sareng ngangodhadan-ngangodhadan Madura, sae are samangken, langkong-langkong kantos budi are pagi’.
MAOS LAENNA:
- Pantun Bhâsa Madhurâ Bhâb Powasa Ramadân
- Nem Lèkor Conto Okara Panastès Madhurâ, Cap-ocabhânna Orèng Seppo Kona
Tembang Sekar Gambu Basa Jaba
Sekar gambuh ping catur,
Kang cinatur polah kang kalantur
Tanpa tutur katula tula katali
Kadaluarsa katutuh
Kapatuh pan dadi awon
Aja nganti kabanjur
Sabarang polah ingkang nora jujur,
Yen kebanjur sayekti kojur tan becik,
Becik ngupayaa iku,
Pitutur ingkang sayektos.
Tutur bener puniku,
Sayektine apantes tiniru,
Nadyan metu saking wong sudra papeki,
Lamun becik nggone muruk
Sekar Gambu dhalem Basa Madura
Tembang gambu se kapeng empa’
Se ekacator bab pola tengka se nalebadi
Mon ta’ eburuk bakal atamba juba’
Amarga pas daddi babatek
Babatek se apanggibat kajuba’an
Ajja’ kantos tacabbur
Ka dhalem tengka se ta’ jujur
Melaepon manabi pon tacabbur
Tanto pon bakal calaka’, ta’ sae
Langkong becce’ abalangaja’a sampeyan noro’a toladha se sanyatana
Babulangan becce’ se saestona pantes etoro’
MAOS JUGAN: Saloka Kona: Kabajengnganna Tao Nolong Aba’na
Sekar Gambu dhalem Basa Indonesia
Tembang gambuh keempat
Yang dibicarakan tentang perilaku yang kebablasan
Tanpa nasihat terjerat penderitaan
Terlanjur menjadi kebiasaan
Kebiasaan bisa berakibat buruk
Jangan sampai terlanjur
Bertingkah polah yang tidak jujur
Jika telanjur tentu akan celaka dan tidak baik
Lebih baik berusahalah
(mengikuti) ajaran yang sejati
Ucapan yang benar itu
Sejatinya pantas untuk diikuti
Meskipun keluar dari orang yang rendah derajatnya
Kalau baik berkenan ikutilah
Jajarba’an Tembang Gambu
Okara e attas gapaneka guna sabagiyan bab baburugan becce’ dhalem tembang gambu se bisa epaongga dhalem kasempadan ka’dhinto.
Nyoppre daddi tambana pangaonengan paramaos dimadura, insya Allah legga bakto se bakal dhateng badhi epaongga jajarba’an se langkong jarna’.
Tembang gambu se kapeng empa’ e attas gapaneka notorragi bab babatek se ta’ bisa ecengket.
Ponapa se ekoca’ babatek se ta’ bisa ecengket ganeka?
E baba paneka sakone’ jajarba’an dhari salerana Tadjul Arifin.
Oca’ tanpa tutur andhi’ arte ta’ nyerrep baburugan, katula-tula (odhi’ parcoma), katali, kadaluwarsa (atamba abit atamba tellat), katutuh (bakal tacellet/takepe’).
Maksodda, manossa odhi’ se ta’ nyerrep baburugan bakal parcoma, tamba abit pas atamba tellat tor ta’ ekenneng ajum.
Enggapaneka tatekkonna oreng se ta’ nyerrep baburugan. Amarga sabban-sabban badha oreng seppo mamorok ta’ poron merengngagi baburugan oreng se langkong oneng, odhi’na bakal parcoma tor ta’ amegunane.
Biyasana oreng se ta’ poron dha’ baburuganna oreng kaangguy nyare panduman odhi’na, cokop ngambuwagi pekkeranna dibi’ kalaban cara ajajal teppa’ otaba lopot.
Bisa manggi bisa bunten. Tape bila manggi cacoban se ta’ bisa eyatase dibi’, naleka gapaneka badan kaula sadaja biyasana, buru pas aromasa ja’ aba’ kalero.
Bida kalaban oreng se atoro’ dha’ baburuganna oreng laen, langkong-langkong se aseppowan, tantona odhi’na lebbi samporna tor mojjra’.
Oreng se kadi paneka tamba abit tamba takepe’/tacellet (katutuh). Dineng oca’ katutuh ka’dhinto biyasana eguna’agi ka’angguy nyebbut kabadha’an oreng se epentae tanggung jawab tape ta’ bisa nyengla dhari kabajibanna.
Gattra e attas gapaneka agandhu’ arte oreng se ta’ olle pangaonengan dhari oreng laen se biyasa mamorok.
Kapatuh (bila pon biasa), pan (bakal) dadi (daddi), awon (juba’).
Teggessa, bila tengka juba’ pon ekababatek, yakte oreng gapaneka bakal juba’ saterossa, amarga pon ekababatek, ta’ bisa eyothek salanjang odhi’na.
Oca’ kapatuh agandhu’ arte ampon ekabiyasa ban dhaksakala dhalem ngalakone lalampan, amarga ampon daddi babatek se ta’ ekenneng othek, apanggibat marogi dha’ aba’na dibi’.
Arte oca’ se ta’ kasebbut:
sekar (kembang) gambuh (amacem), ping (kapeng), catur (empa’), kang (se), cinatur (ekacator), polah (tatekkon/babatek), kalantur (nyalator).
Saka’dhinto sakadar jajarba’an bab Tembang Gambu, moga daddiya panduman odhi’ dha’ paramaos dimadura, sae anom, ebu otabaepon ngangodhadan Madura.***