Tarèka, DIMADURA.ID–Panèka 5 tatengngerra na’-kana’ anḍi’ IQ tèngghi. Sala sèttongnga, rangrang enḍâ’ tèḍung bhâri’ bâkto malem. Ngèrèng lowangngaghi bâkto ḍumennèt saos kaangghuy maos kantos totok.
Kaangghuy ngaollè IQ tèngghi, para’ sakabbhinna na’-kana’ èpanèddhâ’ bhâbhâtorra sakolaan sareng rèng seppona.
È sakolaan, na’-kana’ ajhâr nolès, maos, tor mèrengngaghi pangajhârân ḍâri ghuru-ghuru sè opèn neng è kellassa.
Sopajâ èpangghi ghân ka’ḍimma kamampowan otegghâ bisa nyangghâ’ pangajhârân, pas èpabâdâ sè nyamana ulangan otabâ sobâlân.
Saka’ḍinto, ḍâri ollèna alako ulangan otabâ sobâl sè èbhâdhi sareng ru-ghuruna, kana’ ghellâ’ kantos bisa onèng dâ’ kamapowan IQ-na.
Manabi ènyata’aghi bisa ongghâ sareng ghuruna, artèna IQ-na kana’ ghâpanèka èyangghep bisa nyanḍhâk pangajhârân sè amalaradhân. Ongghâ ka ondhâk sè attasan.
Ta’ ambu ghân ghâḍiyâ, manabi ghi’ terro taowa ḍâ’ kamampowanna IQ sè sanyatana, bhâdhân kaulâ sadhâjâ bisa noro’ tes IQ (Intelligence Quotient) neng è lembaga sè pajhât ngurus hal ghâpanèka.
Manabi sengka sè noro’a tes IQ, 5 tatengnger è bâbâ ka’dinto ongghuna bisa dhâddhi okoran: ponapa kaulâ sareng panjhenengngan tamaso’ manossa kalabân IQ tèngghi ponapa bhunten?
Tarèka Laèn: 5 Tatengngerra Na’-kana’ Bhâkal Oḍi’ Bhâjjrâ è Buḍi Arè
5 Tatengngerra Na’-kana’ Anḍi’ IQ Tèngghi
1. Congè
Manossa–otabâ kala’ ghâmpang saos–orèng, sè anḍi’ lQ tèngghi saèstona kaoladhân ḍâri kadhiponapa orèng ghâpanèka tèmpo ngaḍhebbhi sèttong parkara.
Manabi è bâkto rowet orèng ghâpanèka ghi’ bisa mèsem, kennèng tengngerrè jha’ IQ-na orèng ghâpanèka abhâk tèngghi.
Aponapa ma’ bisa ekoca’ sapanèka? Jâwâbhânna, tanto orèng ghâpanèka kabilâng congè, alias ghâmpang mèsem.
Kapprana, otegghâ orèng congè biyâsana lèbur mèkkèr pokpara sè bisa nèra’è dâ’ atè tor pèkkèranna; nogghâ tor sabbhâr ngaḍhebbhi masala kantos mangghi jhâlân kalowar.
Serrèna bisa lekkas mangghi cara, èngghi lajâk jhâ’ mèsemma. Artèna, otegghâ orèng ghâpanèka ḍugghâ sabellunna orèng sè bâḍâ è seddhi’na ḍugghâ jhughân.
Tatapèna congè otabâ ghâmpang mèsem saos ta’ cokop dhâddhi okoran. Pasallèpon, manabi sakejjhâ’-sakejjhâ’ mèsem otabâ nyengngèr kalabân taḍâ’ sabâb, bisa kèng polana ghilâ, ta’ èngghi.. haha
2. Bhusennan
Aponapa orèng sè bhusennan tamaso’ manossa kalabân IQ tèngghi? Tanto polana orèng sè anḍi’ IQ tèngghi nèka orèngnga pekka, tarbhuka, lekkas ngartè, lekkas tao tor terro lekkasa ajhâr sè laèn.
Ghâgghârrâ orèng ghâpanèka kaoladhân lekkas bhusen (bhusennan). Abâ’na lèbur ka tantangan, parlo hal-hal anyar sè bisa matabi’ (makala) ka abâ’na.
Maos jhughân: Banyak Tumbuh di Madura, Ternyata Ini Nama Latin dan Manfaat Buah Lèng-malèngan
3. Lèbur akanca sè towa’an
Ajjhâ’ kasambu’ manabi panjhenengngan ngoladhi na’-kana’ kaḍhâng lebbi senneng akanca bân sè atowa’an. Ghânèka bannè kèng anḍi’ kalaènan (kelainan jiwa). Bhunten, bannè!
Na’-kana’ senneng akanca bân sè atowa’an bisa kèng polana otek otabâ pèkkèranna langkong dhibâsa ètèmbhâng kancana sè saomoran.
Pèkkèranna na’-kana’ ghellâ’ tombu asanta’an bân omorra. Dhâddhi ampon kappra manabi na’-kana’ ghâpanèka alèburan mèlè kanca sè jhughân langkong dhibâsa pèkkèranna.
Tanḍhâ polè jhâ’ pèkkèranna lekkas dhibâsa, na’-kana’ ghellâ’ kaḍhâng nyambhung ta’ nyambhung tèmpo acaca bân sakancaanna. Kabâḍâân mara ka’ḍinto kaḍhâng polana na’-kana’ ghâpanèka pareppa’na mèkkèr sèttong kasomaktaan mongghu abâ’na.
4. Rangrang enḍâ’ tèḍung bhâri’
Laa… ka’ḍinto sè lèbur, Tarètan! Sala sèttong tatengngerra na’-kana’ anḍi’ IQ tèngghi sè laèn èngghi panèka rangrang enḍâ’ tèḍung bhâri’.
Para’ kabbhi na’-kana’ katoronan rèng Madhurâ malarat sè enḍâ’â tèḍung bhâri’. Artèna, rèng Madhurâ nèka ter-pènter otabâ tèngghi IQ-na.
Otegghâ na’-kana’ kalabân IQ tèngghi biyâsana, pèkkèranna cè’ lancarra (aktif). Ḍâri sakèng lancarra, abâ’na katon malarat sè maambuwâ dhibi’ tèrdhâ’ jhâlân pèkkèranna maskè sakejjhâ’.
Kabâḍâân ghâpanèka sè dhâddhi sabâb abâ’na malarat sè enḍâ’â tèḍung bhâri’, saèngghâ ta’ manglo manabi jhâghâna jhughân abâk sèyang, haha..
Maos: Sèmo Bhâsana Orèng Masra’aghi Mantan Lakè’ Bâkto Ghâbây
5. Èyangghep anè
Jhujhuk sebbut sèttong conto: salèrana (alm) Abdurrahman Wahid (Gusdur). Pasèra sè ta’ onèng ka Gusdur kompoyya KH Hasyim Asy’ari ka’ḍissa’?
Bânnya’ orèng ngangghep sèpat tor kabiyâsaanna Gusdur panèka anè. Parkara rowet kadhiponapa sè bisa makala Gusdur saèngghâ salèrana ngoso’ otabâ ambu ta’ mèkkèr?
Nalèka èyangka’è sèttong pokpara sè mènorot orèng laèn malarat, Gusdur palèng ghun aḍhâbu: Gitu aja kok rèpot!
Artèna, pèkkèran salèrana ampon ḍugghâ kaaḍâ’ sabellunna orèng laèn ḍugghâ. Tanḍhâ jhâ’ IQ-na salèrana pon è attas rata-rata IQ-na orèng biyâsa. Dhâddhi kappra manabi sabâgiyân orèng ngaghep Gusdur anè; IQ-na tèngghi ongghu.
Totok pon 5 tatengngerra na’-kana’ otabâ manossa sè anḍi’ IQ tèngghi. Paterros sakonè’ agghi’!
Saèstona, malolo IQ tèngghi panèka ta’ cokop. Bâḍâ 2 macemma kacerḍâsân laènna sè parlo èkaanḍi’ tor èlatè sareng manossa sopaja abâ’na salamet ajhâlânè kaoḍi’ân. Bâḍâ ÈQ otabâ Emotional Quotient tor SQ (Spiritual Quotient).
Ponapa lakona bâng-sèbângnga?
Èbhârâttaghi ka motor, IQ panèka messènna, EQ – ebbânna, tor SQ – settèrra. Kabbhi bâḍâ fungsina bâng-sèbâng sopajâ bhâdhânna manossa bisa apalessèr neng è jhâlân sè teppa’.
Mon pèra’ ngambhuwâghi otek (IQ/messèn) malolo, seḍḍheng ebbân (EQ) tor settèrra (SQ) rosak, èngghi ta’ bisa. Teppa’ ḍâḍuwâ’: messèn bân ebbânna mololo opama, tapè settèrra binthong (bilu’), èngghi ta’ bisa jhughân. Mon èngghi mala tacabbhur ka songay otabâ jhurâng!
Mèla ghâpanèka, bhuto bâḍâna SQ (kacerḍâsân atè) sè èttas dhân kaulâ èbhârâttaghi kalabân settèr.
Manabi ngatètènè motor, settèr tor kas-pakakas laèn sè abhânto bâḍâna kodhu èsak sadhâjâ; kadhiyâ errèmma, klaksonna, litèng (lighting) tor laèn samacemma.
Saka’ḍinto jhâjhârbâân ngèngèngè 5 tatengngerra na’-kana’ anḍi’ IQ tèngghi. Taḍâ’ serradhân samporna, dhâddhi manabi bâḍâ kakalèrowan otabâ bhâsa sè korang lerres ḍâlem ghâncaran ka’ḍinto, nyo’ona koreksièpon. Mator sakalangkong.***
