CONGKOP, OBITUARI – “Tongket sareng Tasbih” oretan Khalil Tirta yang menceritakan Kisah Heroik Kiai Kholil Bangkalan ini serupa nadzam dalam kumandang; sering dibacakan saat pertemuan rutin Komunitas Damaratè Sumenep.
Nuansa puitis dalam kisah ini menggambarkan bagaimana hingga kini, jejak perjuangan Kiai Kholil Bangkalan benar-benar berdetak dalam jantung kehidupan para santri; dalam jejak langkah para kiai—di jantung bumi Madura, Jawa Timur, Indonesia!
Dari kisah bersejarah inilah, awal mula lahirnya organisasi Islam terbesar di dunia, Nahdlatul Ulama — Bangkitnya Para Cendekiawan Muslim di Seantero Nusantara.
Tongket Sareng Tasbih Syaikhona Khalil
© Penulis: Khalil Tirta *)
» » »
Langkong 100 taon se tapongkor
Sabelunna mandhira mera pote ebabbar neng e attas teyang se gaga’ parjuga
E bakto ganeka, bas-abasan gi’ petteng calemodan
Nasebba aba’ sadaja akantha dadar kerreng egursa angin barat
Coma areppan dha’ Guste Pangeran Sopaja bulan duli gaggar e bujella bume Indonesia. Sopaja tera’ serdhang pangabasan manggi dha’ jalan.
Gippon pon padha gippon
gimeng pon padha gimeng
Pekkeran la padha ameng-grumeng
Reng kene’ bannya’ se eseksa, epongsa, atena rengsa, reng bine’ bannya’ se agandhu’ loka, amarga lake sareng ana’na mate
dhadhana bullong etemba’ Balanda
e adha’na mata.
Duh, pasera se tega’a, pasera aeng matana se ta’ agiliya, ngedhingngagi serro, cerreng, berruy seyang otaba malemma?
Sampe’ neng settong bakto, badha isyaroh se teba sa’elana abidda tor jegjegga ariyadhoh.
Aropa’agi tongket se meddal dhari Tana Madura kantos Tana Jaba. Dhari isyaroh gapaneka, aropa’agi tongket, akadi badha’a tegges-torot: tongket! tore sadaja ummat Muhammad panyettong dha’ ka Se Settong sampe’ nalket.
Tongket: Mon badha moso se nget-nengnget dolim ka bangsa, ngakan manossa, pah tongket koh! Pentong koh! sampe’ sokona potong koh, bila la potong, pah duli sekket koh!
Langkong 100 taon se tapongkor
Kyae As’ad alomampa dhari Bangkala’an sampe’ Tebuireng, Jombang. Kalaban ate se ngetek, sambi nondhu’ Kyae As’ad alaksana’agi kon-kopakonna Syaikhona Khalil, nalekana dhep-adhebban sareng Kyae Hasyim, Kyae As’ad pas maos:
وَمَا تِلْكَ بِيَمِينِكَ يَا مُوسَى (17) قَالَ هِيَ عَصَايَ أَتَوَكَّأُ عَلَيْهَا وَأَهُشُّ بِهَا عَلَى غَنَمِي وَلِيَ فِيهَا مَآرِبُ أُخْرَى (18) قَالَ أَلْقِهَا يَا مُوسَى (19) فَأَلْقَاهَا فَإِذَا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعَى (20) قَالَ خُذْهَا وَلا تَخَفْ سَنُعِيدُهَا سِيرَتَهَا الأولَى (21)
» » »
Sambi narema tongket, kalaban ate se sanget ta’dim, akadi kembang bulan se buru mekkar mesemma Kyae Hasyim.
Se apencar pah apolong daddi kompakka
Se jau pah daddi semma’, se geddur pah daddi koat, se posang pah manggi petodu tantona dalem Al-Qur’anna
Langkong 100 taon se tapongkor
Salastarena madhapa’ tongket. Kyae As’ad edikane pole, epakon pole sareng Syaikhona madhapa’ tasbih sambih maos: Ya Jabbar Ya Kohhar!
(Sholawat Asghil) Sajan mantep neyattepon Kyae Hasyim Asy’ari Salastarena narema isyaroh dhari Syaikhona badhi majaga’a Nahdatul Ulama’. Sampe’ meddal dhadhabun se magunjek dha’ atèna moso, se mamesem bume, majembar langnge’:
Hubbul Wathon minal iman (nembang)
Akantha pako raja ancep-nancep dhalem ate
Sampe’ ebabbar mandhira mera-pote 17 Agustus 1945 e teyang se gaga’ parjuga e tana bangsana bula sareng dika.
Alhamdulillah Indonesia ampon mardhika dhari panjaja. Sanajjan tarowanna nyaba. Tape senga’ ya na’, kacong sareng cebbing, ja’ sampe’ loppa dha’ parjuwanganna, tapana, embana, pangorbananna sampe’ ta’ mardhuli naseb aba’ dibi’na.
Ja’ loppa! Sanajjan asmana rangrang etoles dhalem buku pangajaran sejarah se eyajari na’-kana’ mored neng banggu banggu sakola’an.
Duh, tape bule sareng dika tantona tababeggen ngoladi kabadha’an sanonto. Naleka ummat sajan acar-kalacer. Akadi bato baliker se ecercer pah eda’-didda’ kalaban soko se kacer. Akadi na’-kana’ se posang nyare Embu’-Eppa’na. Kaula sadaja areng-seppowa ka Pasera?
Jaman ampon ngonco’ tantona bannya’ iman se takeco’, bannya’ reng ajalan se tapaleco’. Amarga totoppa ate e jaman akher bannya’ se bucor.
Esompet e dhaja ngalocor e lao’
Esompet e lao’ aah.. ngalocor e dhaja
Mon polana bannya’ oreng teggu karna ajaza’. Epeddang sanjata tajem ta’ eddhi’, etemba’ ta’ meddhas, namong laen bila matana etapok dalubang se abarna mera biru. se pae’ pah mesem, se tegges pah bui, se alem hokom pah dhu-mabudhu.
Duh, Syaikhona Khalil, Abdina sadaja posang. Abdina terro ngamriya dha’ lampatta tongket sareng tasbih se ewarissagi Ajunan dha’ sadaja ummat.
Ummati …
Ummati …
Ummati …
Talango, 8 Desember 2023
Download file-nya di sini atau simak dokumen berikut:
*) Khalil Tirta, Ketua Komunitas Damaratè Sumenep. Menantu Kiai Abd Aziz, tinggal di Desa Gapurana, Kecamatan Talango, Sumenep, Madura.
Respon (12)