Tellasan Ghi’ Jhâman Kona

Tellasan Ghi’ Jhâman Kona (1)

Kadhi ponapa kabâdâ’ân (suasana) tellasan ghi’ jhâman kona neng Madhurâ, otamana neng Songennep?

È bâbâ panèka cateddhân Radhin Abdurrahman alias Sastrasubrata, Hulponderwijzer te Djember; orèng Songennep tollèn.

Sokkla serradhânnèpon aghuna’aghi aksara Carakan Madhurâ, eccabhân taon 1913. Èsalèn aksara sareng salèrana Usman Abdhi Dhâlem.

Èyatorè maos, otabâ onḍhu naskah-èpon sabellunna ⇒ download

Tellasan, Bâgiyân 1

È nalèkana arè ḍi-buḍina bulân Powasa, bâjâ Asar, ghubhâ è Masèghit Laju ètabbhu cè’ abitta, nerrangaghi jhâ’ kalagghuwânna arè jârèya, sakabbhiyânna orèng sè apowasa paḍâ èsoro ambu. È arè paambuna powasa’an ghellâ’ ènyamaè Tellasan Rajâ.

Teppa’na malem Tellasan Rajâ rèya cè’ lèburrâ, sarta cè’ rammèna, para’ sakabbhiyânna bengkona orèng Islam paḍâ tèra’ bi’ dhâmar bânnya’. La-mala kongsè ka labâng lorongnga èpasangè dhâmar conglèt.

Mon èyabâssaghi ḍâri jhâuna, è kampongnga orèng Islam asonar mèra, cara sè bâḍâ bengko katonon. È bârâ’-tèmor, è ḍâjâ-lao’ salèng pajhenḍhâr, ènger bi’ monyèna lèng-cèlèngan, kasa’na cara rèng aperrang. È arè tellasanna iyâ ènger bi’ monyèna lèng-cèlèngan kèya.

È malem bân arè tellasanna rèya, bânnya’ bhâkal manto lalakè’ sè èntar jhung-ngojhungè kona bhâkal mattowana. È nalèka paḍatengnga bhâkal manto, bânnya’ sè èormat bi’ monyèna lèng-cèlèngan tambur.

Kalagghuwânna Tellasan Rajâ ghellâ’ bânnya’ orèng sè apowasa polè, jârèya ènyamaè Nyabâl. Bu-ambuwânna powasa’anna rèng sè nyabâl ènyamaè Tellasan Katopa’.

Tellasan sè bârâmma ènyamaè Tellasan Hajjhi?

Bârâmma rasssana atèna bâ’na è nalèka arè tellasan?

Èyatorè terrosaghi maos cateddhân sè kapèng 2 saamponna catheddhân ngèngèngè ca’-oca’ moskèl è bâbâ panèka.

Maos Jughân: 4 Macam Bentuk Okara Bahasa Madura Berdasarkan Susunannya

Ca’-oca’ moskèl bagiyân 1

• Masèghit = masjid
• Kona = bengkona
• Lèng-cèlèngan = mercon (petasan)
• Lèng-cèlèngan tambur = lèng-cèlèngan sè rajâ
• Kojhung = 1) koḍung kaangghuy ngoḍungè na’-kana’ kènè’ sè èbhâdhi ḍâri jhâring tor èbârângkaè perrèng otabâ manjhâlin (manabi samangkèn bessè tor samacemma) sopajâ ta’ èkekkè’ rengngè’; 2) rebbhâ.
• Jhung-ngojhungè = aghuna’aghi kojhung; amaèn ka’ bengkona bhâkal/mattowa ka’ angghuy makoko sè abhâkalan sopaja ta’ ègânggu orèng laèn.

Tellasan Ghi’ Jhâman Kona (2)

Kadhi ponapa manabi tellasan topa’?

Ponapa rèng-orèng ḍhimèn jhughân lèbur apalessèr ka pèngghir sèrèng?

Tellasan, Bagiyân 2

È nalèkana arè Tellasan Katopa’ rèya bânnya’ na’-kana’ èn-maènan pè-topèyan sè èkaghâbây ḍâri jhânor.

Na’-kana’ Songennep lalakè’anna, è nalèka arè tellasan katopa’, bâjâ sar-asar, bânnya’ sè èntar manḍi ka songay Ghurujhuk, iya arèya mongghing è ḍi tèmor lao’anna sangghrâ’ân Mandhiradhâ.

Pradhinèng na’-kana’ sè manḍi ghellâ’ ta’ cara kapprana orèng èntar manḍi ka songay, sabâb sambi asango katopa’ bân jhuko’na. Sango katopa’ bhuru èkakan saampona manḍi.

È pengghirrâ songay pamanḍiyânna na’-kana’ ghellâ’ bhenḍer semma’ ka ghunong, sarta jhâu ka kampong. Anangèng è nalèka arè jârèya cè’ rammèna, bânnya’ orèng ajhujjhuwâl.

Asal dhimola na’-kana’ manḍi ghellâ’, sè lajhu kappra asango katopa’, bâriyâ:

È kampong Karangdhuwâ’, ghit bârâ’ bân Panyangakan rèya somorra lem-ḍâlem, bâḍâ sè kongsè sapolo ḍeppa ḍâlemma, amarghâ jârèya bibinè’anna orèng è pong-kampong ghellâ’ bânnya’ sè ka-sengkaen sè nyèllo’an aèng è somorra. Apa polè mon èpasa’-nyassa’a dhândhânan bânnya’ so’è cè’ sengkana sè nèmbâ’â.

Molana mon orèng sè bânnya’ sa’-sassa’anna kabânnya’an èsassa ka songay Ghurujhuk, sabâb sè asa-sassa ollè ngèras manḍi, sarta polè pamanḍina ollè bâsisa, ngennèng acèbbhung, akeddhâl, bân èng-aèngan.

Maskè teppa’na arè tellasan katopa’ iyâ bâriyâ kèya. Sarrèna sassa’an sè è nalèka arè tellasan ghèllâ’ kaprana abânnya’an ḍâri sa’-sassa’anna sè ri’-bâri’na, dhâddhi la tantona aabitan sass’anna.

Mon orèng abit alalakon, tanto bu-ambuwanna arassa lesso sarta lapar. Amarghâ jârèya rèng-orèng, sè èntar sa-nyassa è nalèka arè tellasan ghèllâ’ kabânnya’an asango katopa’, èkakan ongghâna asassa.

Katopa’ ghellâ’ sè kabânnya’an èpategghu’ ka na’-kana’ lakè’, sabâb na’-kana’ lakè’ rèya ta’ kappra èsoro nolongè sa-sassa.

Tèngka sè mara jârèya lajhu ètèrowè bi’ na’-kana’ lalakè’ laèn. Bit-abit pas bâlâttra ètèrowè na’-kana’ kampong bân dhisa laèn, kongsè èkaadhât napa’ ka sa(t)èyana.

DONWLOAD

Full naskah “Tellasan” ḍâlem aksara carakan serradhânnèpon Radhin Abdurrahman Sastrasubrata

Ca’-oca’ moskèl bagiyân 2

• Èras, ngèras, kèras [vèrba] = ngalakonè sèttong bhârâng (tor lalakon laènna) kalabân areng-bâreng.
• Bâsisa, bisèsa [adjèktiva] = tèngghi, sapangara.

***